De traanfilm: een tipje van de sluier opgelicht

Hij is nog geen 10 micrometer dik, maar desondanks vervult hij tal van belangrijke functies in het oog: de traanfilm.

DE FUNCTIES VAN DE TRAANFILM

De traanfilm speelt een sleutelrol in de werking van het oog. Ingebed tussen twee epitheellagen, de cornea en het ooglid, neemt hij dit allemaal voor zijn rekening:^1,2

• Wrijving tussen de cornea en het ooglid vermijden door het oogoppervlak te bevochtigen.
• Epitheelerosie voorkomen.
• Het oog beschermen tegen micro-organismen en besmetting door vuil of huidlipiden.
• Zuurstof en voedingsstoffen aanvoeren.
• Afvalstoffen afvoeren.
• De optische kwaliteit verzekeren.

COMPEXE SAMENSTELLING

De samenstelling van de traanfilm is uiterst complex, maar in grote lijnen vallen er twee lagen te onderscheiden:

• De lipidenlaag: bestaat voor het overgrote deel uit non-polaire lipiden, maar vlak boven de waterige laag gaat ze in polaire lipiden over.
• De waterige mucinelaag: een laag die uit water en mucine bestaat en naar binnen toe gradueel meer mucine bevat.

INSTABIELE TRAANFILM

Tussen het knipperen in begint de traanfilm te verdampen en af te breken, om bij een volgende knipperslag weer te herstellen. Normaal gezien toch, want er zijn best wel wat stoorzenders die de stabiliteit van de traanfilm kunnen ondermijnen. Zowel de lipidenlaag als de waterige mucinelaag en zelfs beide tegelijk kunnen onderhevig zijn aan deficiënties. Dat veroorzaakt een instabiele traanfilm, wat op zijn beurt de visusscherpte verstoort.

DROOGTEGEVOEL EN DISCOMFORT

Een van die mogelijke stoorzenders is de contactlens. Deze ‘drijft’ niet op de traanfilm, maar splijt deze volledig en neemt de plaats ervan in.

• Dit is verstorend voor de traanfilm en zodoende zal hij:
• Verdunnen
• Sneller verdampen
• Afbreken
  • Dit is meteen ook de hoofdoorzaak van het droogtegevoel en discomfort dat sommige contactlensdragers ervaren.^1,3

DE UITDAGING BIJ CONTACTLENSONTWERP

Eigenlijk staat de lens in direct contact met de cornea en het ooglid en zou zij de taken van de traanfilm idealiter moeten ondersteunen.

• Dat maakt de grote uitdaging bij contactlensontwerp uiteindelijk:
  • De bevochtiging zo hoog mogelijk maken.
  • Een immuunrespons van het lichaam vermijden.
    • zonder de kerntaak van de contactlens uit het oog te verliezen: visuscorrectie.

Daarbij komt nog dat de traanfilmsamenstelling van persoon tot persoon kan verschillen. Een goede begeleiding bij de keuze voor het soort contactlens en de ogen periodiek controleren op mogelijke veranderingen blijft dus cruciaal.

Christine W. Sindt, OD, FAAO, is directeur van de contactlensafdeling en een clinical associate professor in de oogheelkunde en visuele wetenschappen aan de Universiteit van Iowa, Iowa City, IA. Zij getuigt hoe zij de traanfilm in rekening neemt wanneer ze contactlensdragers begeleidt.

©2019 Novartis. MR 2018-1031 03/2019